Pieczęć Kazimierza I Opolskiego z 1226 r.
Kazimierz I opolski (ur. między 1178 a 1180[1], zm. 13
maja 1230) – książę opolsko-raciborski w latach 1211-1230 z dynastii Piastów.
Kazimierz I opolski był jedynym synem Mieszka
Plątonogiego i Ludmiły pochodzącej najprawdopodobniej z Czech. Śmierć ojca w
1211 zastała Kazimierza z pewnością w pełni przygotowanego do przejęcia władzy.
Zaskakujące jest, że ponad trzydziestoletni książę był prawdopodobnie jeszcze
wtedy kawalerem. Nie wiemy kiedy dokładnie się ożenił, jednakże z faktu
małoletności synów w latach trzydziestych XIII stulecia można wnosić, że stało
się to już po śmierci ojca. Równie tajemnicza jest także osoba małżonki
Kazimierza – została nią bliżej nieznana Wiola (prawdopodobnie córka
bułgarskiego cara). Jej osobę łączy się z domniemanym uczestnictwem Kazimierza
w V krucjacie, z której miał wracać właśnie przez terytorium bułgarskie.
Kazimierz początkowo należał do obozu juniorów (Leszek
Biały, Konrad mazowiecki, Władysław Odonic) przeciwstawiających się
bezkompromisowej polityce Władysława Laskonogiego i Henryka Brodatego. Wyrażało
się to przede wszystkim poprzez współpracę z hierarchią kościelną, zwłaszcza z
biskupem wrocławskim Wawrzyńcem (np. w 1215 na zjeździe w Wolborzu Kazimierz
nadał Kościołowi wielki immunitet, dzięki któremu stworzył podwaliny na wpół
niezależnego państewka biskupów wrocławskich w Ujeździe). Szeroka współpraca
księcia opolsko-raciborskiego z Kościołem miała również zapewnić bezpieczeństwo
przed rewizjonizmem sąsiadów (tylko rdzeń księstwa z Raciborzem był w miarę
bezpieczny, bowiem do Opola pretensje mógł w każdej chwili wysunąć Henryk
Brodaty, zaś do wschodnich rubieży państwa z Siewierzem, Bytomiem i Oświęcimiem
książęta krakowscy).
Wobec wzrostu potęgi księcia śląskiego Henryka Brodatego
w latach dwudziestych XIII wieku pozycja geopolityczna Kazimierza zaczęła się
coraz bardziej komplikować. Książę podjął wówczas jedyną możliwą decyzję –
ścisłej współpracy z księciem śląskim. Treści układu wówczas zawartego nie
znamy, ale z pewnością podczas nieudanej wyprawy Henryka Brodatego na Kraków w
1225 posiłkowały go oddziały z Raciborza i Opola. Fakt ten poświadcza obecność
emigrantów politycznych z Małopolski – Gryfitów po 1225 w księstwie
opolsko-raciborskim. Pomoc, jaką okazał im Kazimierz, musiała być nietuzinkowa,
skoro Klemens Gryfita wziął na siebie część kosztów budowy murów miejskich w
Opolu. Sojusz z Henrykiem Brodatym przyniósł zresztą i nabytek terytorialny – w
1227 w wyniku zamieszania po śmierci Leszka Białego Kazimierz przyłączył do
księstwa nadgraniczny gród w Czeladzi. Nie był to jednak nabytek trwały.
Innym ważnym przejawem rządów Kazimierza było
sprowadzanie wzorem Henryka Brodatego osadników niemieckich. Proces ten nie
rozwinął się jednak do takich rozmiarów, jak na Dolnym Śląsku. Rozpoczął także
proces lokacji miast na prawie niemieckim (pierwszym był biskupi Ujazd w 1222),
co wymiernie przyczyniło się do rozwoju gospodarczego księstwa.
Śmierć zaskoczyła Kazimierza 13 maja 1230 (choć istnieją
też historycy, którzy dopuszczają datę o rok wcześniejszą). Został pochowany w
ufundowanym hojnie przez siebie klasztorze norbertanek w podopolskich
Czarnowąsach. Z małżeństwa z Wiolą pozostawił czwórkę nieletnich dzieci – dwóch
synów: Mieszka i Władysława, późniejszych książąt opolskich, oraz dwie córki:
Więcesławę (została zakonnicą w Czarnowąsach) i Eufrozynę (małżonka Kazimierza
I kujawskiego, a po jego śmierci Mściwoja II). Po śmierci Kazimierza opiekę nad
żoną i dziećmi księcia przejął Henryk Brodaty.
