Szlakiem Powstań Śląskich cz. II

Kamienica w Katowicach przy ul. Warszawskiej, w której 

na drugim piętrze mieszkal Andrzej Mielęcki.

Andrzej Mielęcki był współzałożycielem i członkiem wielu polskich towarzystw na terenie Katowic. Nazywany przez Niemców "wielkim polskim agitatorem" brał udział w życiu oświatowym i gospodarczym miasta. W 1900 został członkiem zarządu Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich na Górnym Śląsku, a w 1908 był współzałożycielem (potem przewodniczącym) Towarzystwa Lekarzy Polaków na Górnym Śląsku, broniącego interesów lekarzy polskich. Działał też w komitecie Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza i Towarzystwie Czytelni Ludowych. Współpracował z polskim ruchem wyborczym w Rzeszy Niemieckiej, brał udział w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. Jako przedstawiciel ludności polskiej wchodził w skład Centralnego Komitetu Pomocy dla Dzieci w Katowicach. W dowód wdzięczności władze niemieckie nadały Mielęckiemu jako zasłużonemu lekarzowi (pierwszemu z Polaków) tytuł "radcy sanitarnego". W pracy narodowej Mielęckiemu pomagała żona Anna z Przyborów, która była też działaczką Towarzystwa Polek w Katowicach.

 ul.Warszawska....

17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek wywołanych przez Niemców na wieści z frontu wojny polsko-bolszewickiej i przewidywanego rychłego upadku państwa polskiego. Na ulicy, przy której mieszkał doktor Mielęcki, do bojówek demolujących polskie sklepy oddali strzały francuscy żołnierze patrolujący miasto. Kiedy doktor wyszedł z domu, by udzielić pomocy rannym Niemcom, zaatakowali go niemieccy bojówkarze. Potem rannego wyciągnęli jeszcze z ambulansu wiozącego go do szpitala, a następnie skatowane ciało wrzucili do rzeki Rawy.

Dom rodzinny ks. arcybiskupa Szczepana Wesołego (Katowice, ul. Poniatowskiego). W tym samym budynku w latach 1925-59 mieszkał Stanisław Mastalerz - dowódca gliwickiego 4 Pułku im. Stefana Batorego w III Powstaniu Śląskim. 

----------------------------------

Autorką zdjęć prezentowanych w tym cyklu oraz 

tekstów tego odcinka jest p. Katarzyna Szcześniak

Katowice w międzywojniu - cz. II

Hala Targowa 1936 r.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/89492/f95542681d8fc5c95ee44b2b82058037/ 

 Poczekalnia dla pasażerów na lotnisku cywilnym w Katowicach. 

Widoczny plakat reklamujący Powszechną Wystawę Krajową 

w Poznaniu w 1929 r. w języku angielskim.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/87817/4e3611b3da0a1b8d1c114e33f2e4f103/ 

 Kolonia robotnicza im. Ignacego Mościckiego na Załężu.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/113765/456352f279c4c3e51f1020aeacfbcef7/ 

 Żłobek Miejski (1931 r.).

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/179260/26447678dbb1d92b279a93423d73b988/

Szlakiem Powstań Śląskich cz. I.

Siedziba redakcji satyrycznego czasopisma "Kocynder" 

(Katowice, ul. Mariacka 2).

Dom Polski "Ul" (Bytom). 

W tym budynku, podczas narady komendantów powiatowych Polskiej Organizacji Wojskowej, ustalono termin wybuchu pierwszego powstania. Stąd do walki w drugim powstaniu 18 sierpnia 1920 r ruszyła kompania dowodzona przez Pawła Ludygę. 7 grudnia 1918 r odbyło się tu zebranie założycielskie Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej.

 Pomnik Powstańca Śląskiego (Chorzów). 

-------------------------

Autorką zdjęć prezentowanych w tym cyklu jest p. Katarzyna Szcześniak. 

Byczyna

 

Byczyna - rynek w dzień targowy (lata 30-te XX wieku).

 Byczyna - ratusz (lata 30-te XX wieku).

 Byczyna - widok na kościół ewangelicki p.w Św. Mikołaja

(lata 30-te XX wieku). 

Byczyna - stare domy
(lata 30-te XX wieku).

Józef Skrzek

Józef Skrzek (ur. 15 września 1911 w Siemianowicach Śląskich-Michałkowicach, zm. 3 grudnia 1941), polski pedagog, działacz harcerski i niepodległościowy.

Syn Florentyny i Franciszka. Po roku 1932 nauczyciel w szkołach w Brzezinach Śląskich i Piecach. W 1935 roku uzyskał stopień podharcmistrza i oficera rezerwy Wojska Polskiego. W okresie 1937–1939 był pedagogiem na Uniwersytecie Ludowym w Górkach Wielkich i studentem na Wyższym Studium Handlowym w Krakowie. Miesiąc przed wybuchem II wojny światowej został oficerem 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Podczas okupacji niemieckiej wstąpił do organizacji konspiracyjnej Siły Zbrojne Polski. W 1940 roku SZP powierzyły mu inspektorat wojskowy w okręgu katowickim w celu nawiązania kontaktów z tajnym harcerstwem. Używał wtedy pseudonimu "Gromek". Został aresztowany w Katowicach w kawiarni "Europa", podczas spotkania z łączniczką Heleną Mathea (Mateja) "Julką" (będącą na usługach gestapo) i osadzony w więzieniu w Mysłowicach. Zginął powieszony na drzewie w Bytkowie w tym samym miejscu, gdzie 18 listopada 1941 stracony został Paweł Wójcik. Jego ostatnie słowa to "Niech żyje Polska, niech żyje Chrystus Król". Od roku 1961 jest patronem szkoły podstawowej nr 13 w Michałkowicach.

Strona na Wikipedii 

Artykuł na stronie Siemianowic 

Artykuł na stronie "Puls miasta - Siemianowice" 

Henryk Sławik

 Henryk Sławik - pierwszy od lewej. Trzeci József Antall.

 

Henryk Sławik (ur. w 1894 w Szerokiej, obecnie Jastrzębie-Zdrój, zm. w 1944 w Mauthausen) – polski dziennikarz, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, w czasie wojny jeden z organizatorów pomocy polskim uchodźcom (w tym Żydom), którzy znaleźli się na Węgrzech.

Od urodzenia związany z Górnym Śląskiem, uczestnik wszystkich trzech powstań śląskich, aktywny działacz plebiscytowy. Od 1928 roku redaktor naczelny Gazety Robotniczej, w latach 1929-1930 radny Katowic, od 1934 r. członek Rady Naczelnej PPS. Długoletni poseł do Sejmu Śląskiego. Był także delegatem do Ligi Narodów oraz działaczem związkowym.

Po klęsce wrześniowej w 1939 r. znalazł się na Węgrzech, gdzie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi, potem został również mianowany delegatem Ministra Pracy Rządu RP na Uchodźstwie. Organizował pomoc dla internowanych wojskowych i dla uchodźców cywilnych, pomagał w wyjazdach na Zachód, we współpracy z delegatem węgierskiego rządu Józefem Antallem wystawiał uchodźcom dokumenty, które wielu z nich – zwłaszcza uciekającym z Polski Żydom – uratowały życie.

Pomagał także ratować żydowskie dzieci, dla których wraz z dr Józefem Antallem oraz razem z Zdzisławem Antoniewiczem, ks. prałatem dr Miklósem Beresztóczym, biskupem w Vác – ks. dr Árpádem Hanauerem, a przede wszystkim prymasem Jusztiniánem kardynałem Serédi pomógł utworzyć sierociniec w miejscowości Vác pod Budapesztem, który oficjalnie nosił nazwę Dom Sierot Polskich Oficerów. Szacuje się, że Henryk Sławik uratował życie prawie 30 000 polskim uchodźcom, wśród których było ok. 5000 Żydów.

Aresztowany w 1944 po wkroczeniu Niemców na Węgry, w śledztwie całą odpowiedzialność wziął na siebie, nie przyznając się do znajomości z Antallem. Zamordowany 23 sierpnia w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. Według świadków przed śmiercią krzyknął: "Jeszcze Polska!". Żona Henryka Sławika Jadwiga przeżyła obóz Ravensbrück i po wojnie odnalazła swoją córkę Krystynę, którą przechowała rodzina Antall.

 Strona na Wikipedii

Artykuł na "Niedzieli" 

Artykuł na Interii 

Karol Grzesik

Karol Grzesik - Powstaniec Śląski. prezydent Chorzowa, poseł na Sejm RP i marszałek Sejmu Śląskiego. Zamordowany w 1939 roku w ramach Akcji Inteligencja - Śląsk. Wymordowano w niej około 2 000 byłych powstańców śląskich, działaczy plebiscytowych, dziennikarzy, polityków, intelektualistów, urzędników oraz duchownych.

Strona na Wikipedii 

Udo von Woyrsch

Udo Gustav Wilhelm Egon von Woyrsch (ur. 24 lipca 1895 w Zwanowicach – obecnie powiat brzeski, gmina Skarbimierz - zm. 14 stycznia 1983 Biberach an der Riss) – niemiecki generał, Dowódca SS i Policji na Śląsku, jeden z najbliższych współpracowników Heinricha Himmlera.
Pochodził z arystokratycznej rodziny pruskiego generała, Remusa von Woyrscha. Początkowo służył w Reichswehrze, w jednym z Freikorpsów. W 1930 mianowany przez Himmlera Dowódcą SS na Śląsku (niem. Gau SS Führer Schlesien), 1 stycznia 1935 mianowany SS-Obergruppenführerem (wtedy druga z najwyższych rang w SS). Noc długich noży wykorzystał do pozbycia się rywala, polityka nazistowskiego i SS-Oberführera Emila Sembacha, którego na jego rozkaz zamordowano.
W czasie kampanii wrześniowej w Polsce dowodził Einsatzgruppe do zadań specjalnych (niem. Einsatzgruppe zu besonderen Verwendung), która przeprowadziła pacyfikację polskiej części Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego. W 1948 skazany na 20 lat więzienia za zbrodnie wojenne, ale w 1952 uwolniony. W drugim procesie w 1957 sąd w Oldenburgu skazał go na 10 lat więzienia za jego udział w nocy długich noży, lecz w 1960 ponownie go zwolniono.

Strona na Wikipedii  

Strona na "DWS" 

Artykuł na "2gravestone"

Śląskie harcerstwo - cz. I

Zlot chorągwi męskich Związku Harcerstwa Polskiego na Śląsku (Bucze, lipiec 1930 r.). 

Grupa harcerzy ze sztandarami na schodach przed gmachem 

nowej szkoły dla instruktorów harcerstwa.

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/104547/9fa78e6cf0d90c0358efe71648b31892/ 

 Dziesiąta rocznica istnienia harcerstwa na Śląsku. Uroczystości 

przed Teatrem Polskim w Katowicach (1 czerwca 1930 r.).

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/105468/9fa78e6cf0d90c0358efe71648b31892/ 

Koło Przyjaciół Harcerstwa ze Śląska Opolskiego na wycieczce 

w Krakowie (1934 r.). Uczestnicy wycieczki na dachu Pałacu Prasy. 

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/204374/9fa78e6cf0d90c0358efe71648b31892/ 

 Uroczystość poświęcenia sztandaru Związku Harcerstwa Polskiego 

we Francji ufundowanego przez harcerzy śląskich (30 lipca 1939 r.).

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/203677:1/

 

Konstanty Damrot

Konstanty Damrot (Constantin Damroth pseud. Czesław Lubliński (ur. 13 września 1841 w Lublińcu – zm. 5 marca 1895 w Pilchowicach k. Gliwic) – duchowny katolicki, poeta, pisarz i działacz górnośląski. Maturę zdał w 1862 w gimnazjum w Opolu. Następnie studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1864 przeniósł się na Wydział Teologiczny. Był aktywnym członkiem Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego oraz Koła Górnoślązaków, które przekształcił w Towarzystwo Polskich Górnoślązaków.
W 1867 otrzymał święcenia kapłańskie i objął wikariat w Opolu. W 1870 przeniósł się do Kościerzyny, gdzie pełnił funkcję dyrektora Katolickiego Seminarium Nauczycielskiego. W 1884 powrócił na Śląsk i pracował na stanowisku dyrektora Seminarium Nauczycielskiego w Opolu. 
Przyjaźnił się z Karolem Miarką. W 1891 roku Przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Pilchowicach gdzie zmarł.

Strona na Wikipedii 

Strona na "Wikiźródła" 

Artykuł na "Halat" 

Związek Towarzystw Polek

Towarzystwo Polek w Katowicach. 

Zjazd z okazji XX-lecia istnienia Towarzystwa

(czerwiec 1939 r.).

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/103413:1/h:157/ 

Związek Towarzystw Polek (ZTP) - polska patriotyczno-narodowa, górnośląska organizacja kobieca założona w marcu 1914 roku.

Założycielką ZTP była Janina Omańkowska, późniejsza wielokrotna przewodnicząca Związku. Do listopada 1918 roku organizacja funkcjonowała pod nazwą Związek Towarzystw Kobiecych. Członkinie ZTP uczestniczyły we wszystkich Powstaniach Śląskich, również z bronią w ręku. Związkowczynie agitowały wśród kobiet na rzecz kandydowania i głosowania na stronę polską w wyborach do rad gminnych, które odbyły się 9 listopada 1919 roku. Mandat radnych uzyskały m.in. takie członkinie Związku jak Anna Beniszowa, Franciszka Koraszewska i Aleksandra Szyperska. W latach 20. działalność organizacji obejmowała górnośląską część województwa śląskiego. Szacuje się, że przed plebiscytem na Górnym Śląsku w 1921 roku liczba członkiń wynosiła od 35 tys. do 50 tys. Gazetą ZTP był "Głos Polek".

W wyniku plebiscytu część kół ZTP znalazła się po stronie niemieckiej, a ich działalność zakończyła się w związku z silnymi represjami politycznymi. Członkinie ZTP, które opowiedziały się za przynależnością obszaru plebiscytowego do państwa niemieckiego zostały wykluczone z organizacji. W roku 1927 ZTP zrzeszał 10 tys. członkiń w 110 kołach. Dziewczęta i młode kobiety organizowały się w sekcjach Towarzystwa Młodych Polek. Najbardziej znanymi członkiniami ZTP były posłanka na Sejm Halina Stęślicka i Elżbieta Korfanty, zastępczyni przewodniczącej w latach 1922-1927.

Członkiniami ZTP były zarówno rodowite Górnoślązaczki (należące głównie do warstwy chłopskiej, robotniczej i drobnomieszczańskiej) jak i kobiety napływowe (wywodzące się głównie z inteligencji). Znacząca część członkiń ZTP sympatyzowała z chrześcijańską demokracją. Po przewrocie majowym doszło do rozłamu organizacji na związany z chadecją Związek Katolickich Towarzystw Polek (ZKTP) i sanacyjne Towarzystwo Polek (TP).

W latach 30. TP była najsilniejszą kobiecą organizacją w województwie śląskim. TP nawiązała ścisłą współpracę ze Związkiem Pracy Obywatelskiej Kobiet, by później kontynuować działalność jako filia ZPOK.

Strona na Wikipedii 

Towarzystwo Polek w Katowicach .  

Zjazd z okazji XX-lecia istnienia Towarzystwa 

(czerwiec 1939 r.).

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/103412:1/h:157/ 

Towarzystwo Młodych Polek - X-lecie Towarzystwa podczas zjazdu w Katowicach (10 października 1937 r.). Prezydium zjazdu na scenie Teatru Miejskiego. Widoczne m.in.: przewodnicząca Towarzystwa Maria Tomczakówna, Józefa Bramowska z Tarnowskich Gór, Matuszewska z Warszawy.

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/103387/d4026bc7383ba68832be53a13c5c364e/ 

Towarzystwo Młodych Polek - X-lecie Towarzystwa podczas zjazdu w Katowicach (10 października 1937 r.). Przewodnicząca Towarzystwa Maria Tomczakówna składa wieniec na Grobie Nieznanego Powstańca Śląskiego. 

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/103396:1/